Het placebo-effect vergroot het succes van een behandeling. Het zou daarom een grotere rol moeten spelen in de gezondheidszorg.
Dat is de conclusie van Jozien Bensing. Zij heeft voor haar onderzoek naar de communicatie tussen artsen en patiënten in 2006 de Spinozaprijs van NWO gewonnen, en heeft het bijbehorende geldbedrag gebruikt voor onderzoek naar het placebo-effect. In het reguliere medische onderzoek wordt normaliter alles op alles gezet om het placebo-effect zoveel mogelijk te neutraliseren; de gangbare onderzoeksmethode (van randomized clinical trials, bij voorkeur dubbelblind) is hier zelfs helemaal op afgestemd. Maar als je het placebo-effect wel meeneemt, blijkt het werkzame effect van veel medische behandelingen angstaanjagend laag te zijn. Zo blijkt uit een meta-analyse naar het effect van anti-depressiva dat het placebo-effect 50% van de werking voor zijn rekening neemt, natuurlijk verloop zorgt voor 25% van het effect en de werking van het geneesmiddel zelf is zelfs vaak nog minder dan 25%.
Het placebo-effect is daarmee vaak groter dan het effect van de behandeling zelf. Jozien Bensing wil het placebo-effect daarom onderzoeken. Ze heeft een overzicht gemaakt van het onderzoek dat tot nu toe naar het placebo-effect is gedaan, en concludeert dat het hierbij vooral gaat om de manier waarop een behandeling wordt toegepast. Er zijn waarschijnlijk drie onderliggende mechanismen die hierbij een rol spelen.
- Conditionering: vroegere ervaringen met soortgelijke situaties.
- Verwachtingen: zowel voor de patiënt als de behandelaar geldt, dat positieve of negatieve verwachtingen het resultaat beïnvloeden
- Beïnvloeding van de emoties van de patiënt: angst en spanningen leiden tot negatieve resultaten, terwijl stress reductie voor een beter resultaat zorgt
Jozien Bensing heeft onlangs twee artikelen over dit onderwerp gepubliceerd in het tijdschrift "Patient Education and Counseling". Zij pleit voor meer onderzoek op dit gebied, zodat artsen de kennis op dit gebied optimaal in kunnen zetten. Daar is de patiënt immers het meest gebaat bij!
Links:
- Interview in de Volkskrant (25 september 2010) - deel 1, deel 2
- Artikel The silent healer: The role of communication in placebo effects (pdf).
Patient Education and Counseling, 2010, 80 (3) - Artikel The effects of physicians’ affect-oriented communication style and raising expectations on analogue patients’ anxiety, affect and expectancies (pdf).
Patient Education and Counseling, 2010, 80 (3)
